W słoneczne popołudnie 23 czerwca 2014 r. grupa podopiecznych wraz z opiekunami
i wolontariuszami wspólnie wybrała się na spacer po przyrodniczej ścieżce edukacyjnej „KOPALNIA PRZYWRÓCONA NATURZE” w kamieniołomie „Lipówka” w Rudnikach.
Po przybyciu na miejsce powitaliśmy Panią Dr Annę Śliwińską-Wyrzychowską, która jest biologiem, a podczas wędrówki pełniła rolę naszego przewodnika. Szybko okazało się, że Pani Ania jest bardzo sympatyczną osobą, posiadającą nie tylko dużą wiedzę o przyrodzie, ale także poczucie humoru. Chwilę później zapoznaliśmy się z regulaminem obowiązującym na całej ścieżce, dzięki temu wiedzieliśmy jakie zachowania są dopuszczalne, a czego nie powinniśmy robić, aby bezpiecznie spędzić tam czas i nie naruszać funkcjonującego ekosystemu.
Pierwszym punktem naszej wyprawy był punkt widokowy określany na trasie jako „Dobry widok”. Określenie to jest trafne, ponieważ z tego miejsca dokładnie widać poddawane procesowi rekultywacji skały nieczynnych już wyrobisk. Pani przewodnik powiedziała nam, że ten punkt służy do obserwacji wędrówek ptaków. Z uwagi na porę roku nie mieliśmy okazji obserwować ptaków lecących w kluczu, ale niektórzy z nas dostrzegli przelatującą jaskółkę. W tym miejscu dowiedzieliśmy się, że na terenie kamieniołomu występują dwa rodzaje wapieni: uławicone i margliste.
Następnie udaliśmy się nad „Skalne Jezioro”, gdzie Pani Ania omówiła i w miarę możliwości pokazała nam występujące w tym miejscu rośliny tj. pałka wąskolistna, sitowie, liliowiec, glony – ramienice, a wśród zwierząt: nartnika – pluskwiaka wodnego, ważkę, żaby (w różnych stadiach rozwoju), czarne sumy. Najciekawszym z okazów był pływacz zwyczajny – roślina owadożerna, (która potrzebny azot pozyskuje z organizmów żywych wpadających w jej pułapki, posiada część podwodną i nadwodną, a jej kwiaty mają żółty kolor).
Przy kolejnym stanowisku tematycznym zwanym „Wierzbowiskiem” oglądaliśmy powstałe z tkanek roślinnych wyrośla (galasy), tworzone przez samice różnych owadów podczas składania jaj (np. szypszyńca różanego), a które następnie służą jako źródło pożywienia i schronienia dla ich larw. Rośliny jakie w tym miejscu widzieliśmy to m.in. białodrzew i dziurawiec zwyczajny.
Idąc dalej dotarliśmy nad „Jezioro Kumaka”, nazwa tego niewielkiego zbiornika wodnego nawiązuje do jednego z zamieszkujących je płazów – kumaka nizinnego. Oprócz niego w pobliżu spotykane są m.in.: traszki, żaby trawne i ropuchy szare. Od Pani przewodnik dowiedzieliśmy się, że żaby stanowią pokarm dla wielu innych zwierząt natomiast z polowania na ropuchy rezygnuje większość drapieżników z uwagi na właściwości obronne ich skóry.
Później przechodziliśmy obok „Jeziora Niespodzianka”, które powstało w głębokim wyrobisku (rząpie), czyli najniżej położonym miejscu, które zadaniem było odprowadzanie wody podczas prowadzonych tu prac wydobywczych. Wśród roślin jakie tu występują są wspomniane wcześniej ramienice tworzące tzw. łąki oraz trzcina. Pani przewodnik na przykładzie rozrastającej się trzciny przybliżyła nam problem, z jakim muszą zmierzyć się osoby zajmujące się ochroną przyrody, a mianowicie: Czy lepiej interweniować, aby chronić przedstawicieli flory i fauny już występujących na danym obszarze? Czy też ograniczyć się do obserwacji naturalnie zachodzących zmian i pozwolić, aby lepiej przystosowane gatunki wyparły inne?
Poszliśmy dalej, mijając rosnące w pobliżu osiki, napotkaliśmy także jeden z gatunków przytulii. W międzyczasie Pani Ania pokazała nam uzbierane wcześniej rośliny krótko opowiadając o ich przydatności dla człowieka. Były wśród nich koniczyna łąkowa, szczaw zwyczajny, chrzan pospolity, babka zwyczajna i bylica pospolita, krwawnik pospolity.
Po chwili dotarliśmy do głazowiska porośniętego w niektórych miejscach porostami zwanego „Krzemionkową Doliną”, gdzie odrzucano kamienie zawierające zbyt dużo krzemienia, aby mogły być przydatne do wyrobu wapna. Zawartość krzemienia w tych skałach wynikiem powstania go ze szkieletów m.in. gąbek i okrzemek.
Ostatnim punktem naszej wędrówki było spotkanie przy ognisku w specjalnie do tego wyznaczonym miejscu, skąd mieliśmy ładny widok na „Szeptunową Skałę” i wejście do jaskini Szeptunów (Szmaragdowej). Po wspólnym upieczeniu kiełbasek i zaśpiewaniu kilku harcerskich piosenek podziękowaliśmy Pani Ani mając nadzieję, że kiedyś spotkamy się jeszcze przy innej okazji. Na zakończenie każdy z uczestników otrzymał przewodnik z dedykacją.
Zarząd Stowarzyszenia „Dar Serca” pragnie serdecznie podziękować Pani Dr Annie Śliwińskiej-Wyrzychowskiej za pełnienie roli przewodnika oraz przekazanie uczestnikom spotkania w przystępny sposób wielu cennych informacji ze świata przyrody.
Powyższy tekst powstał w oparciu o informacje przekazane uczestnikom ustnie przez Panią Dr Annę Śliwińską-Wyrzychowską w trakcie wspólnego spaceru po ścieżce przyrodniczej, natomiast pełne nazwy gatunków zwierząt, roślin oraz stanowisk tematycznych zostały uzupełnione na podstawie opracowania zbiorczego „LIPÓWKA Kopalnia przywrócona naturze – przewodnik po przyrodniczej ścieżce dydaktyczno-edukacyjnej w Rudnikach koło Częstochowy” pod red. A. Śliwińskiej-Wyrzychowskiej, Częstochowa 2013.
